آشنایی با خواص گل‌گاوزبان

این گیاه بومی گیلان بوده و از قدیم در بسیاری نقاط گیلان به صورت خودرو وجود داشته است؛ برگ‌ها و به مقدار کمتر گل‌ها اندام‌هایی هستند که مورد استفاده دارویی قرار می‌گیرند.

ترکیبات شیمیایی موجود در گل‌گاوزبان شامل ساپونین، موسیلاژ، رزین‌ها، تانن‌ها، کلسیم، پتاسیم و ویتامین C است و در بعضی کشورها آن را داخل سالاد می‌ریزند. گل‌‌گاوزبان را به صورت تازه یا خشک، به شکل دم‌کرده یا جوشانده می‌توان مصرف کرد.

دم‌کرده گل‌‌گاوزبان برای درمان سرماخوردگی همراه با تب، تسکین سرفه، از بین بردن ورم حفره‌های بینی، گرفتگی صدا، تنگی نفس، درد گلو و درمان ناراحتی‌های مجاری تنفسی بسیار مفید است. برای تهیه این دم‌کرده 15 گرم از برگ و مقداری گل این گیاه را داخل آب جوش ریخته و بگذارید دم بکشد.

این جوشانده را بعد از هر وعده غذایی با کمی قند و شکر نوش‌جاش کنید؛ البته به یاد داشته باشید که گل‌ گاوزبان به علت داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و شیرده مضر است. مصرف بیش از 5 روز مداوم این گیاه ممکن است باعث عادت شود؛ بنابراین پس از 5روز استفاده از آن در صورت نیاز، 3روز فاصله انداخته و سپس دوباره مصرف کنید.

مقدمه

رشد ماهیان و عواملی که روند رشد تحت تأثیر آنهاست برای پرورش دهنده ماهی ، در درجه اول اهمیت قرار دارند. زیرا حداکثر رشد ماهی در حداقل مدت زمان با حداقل مقدار غذا ، هدف اصلی اوست. ماهی جانوری خونسرد است و جهت حفظ درجه حرارت بدن خود ، مجبور به صرف انرژی نیست. بدین لحاظ ، یک ماهی نسبت به یک جانور خونگرم ، از لحاظ تبدیل مواد غذایی به پروتئین بدن ، از کارآیی و استعداد بیشتری برخوردار است.

تغذیه ماهیان انرژی مورد نیاز ماهی از غذا تأمین می‌شود، بهر حال این انرژی در اصل از خورشید تولید می‌شود. انرژی خورشید بوسیله گیاهانی که برای ساختن کربوهیدراتها ، انرژی مصرف می‌نمایند، به غذا تبدیل می‌گردد. جانوران این گیاهان را خورده و انرژی ذخیره شده را جهت انجام فعالیتهای خود مورد استفاده قرار می‌دهند.بنابراین گیاهان به عنوان تولید کنندگان اولیه مواد غذایی شناخته شده‌اند، که این مواد به صور دیگر تبدیل می‌گردد و سپس در اختیار ماهیان قرار می‌گیرد.

ترکیبات آلی مورد نیاز ماهیها

پروتئینها

پروتئینها ترکیبات آلی پیچیده‌ای هستند که از واحدهای اسید آمینه ساخته شده‌اند و از طریق اسیدهای دیواره روده به داخل خون جذب و یا جهت تولید انرژی می‌سوزند. منابع گیاهی و غالبا حیوانی در تأمین پروتئین مصرفی ، در جیره غذایی مصرفی ، تغذیه مصنوعی پرورش دهندگان گنجانده می‌شود.

چربیها

این مواد از واحدهای اصلی به نام اسیدهای چرب تشکیل می‌شوند . اطلاعات در مورد جزئیات نیاز ماهی به چربی در دست نیست، لذا در غذاهای ویژه مصنوعی اهمیتشان در درجه دوم قرار دارد.

کربوهیدراتها

این مواد شامل گروه وسیعی از مواد شامل قندها ، نشاسته‌ و سلولز هستند. این مواد غالبا در تغذیه مصنوعی ماهیانی بکار می‌روند که از طریق آنزیم آمیلاز ، قادر به بهره‌وری از محصولات گیاهی هستند.

ویتامینها

• تیامین که در غلات و حبوبات و سبزیجات و خمیر ترش (Yeast) و بافت حیوانی یافت می‌شود و کمبود آن باعث کمی رشد و تشنجها است.
• پیریدوکسین ، که در خمیر ترش ، غلات وحبوبات موجود است و کمبود آن کم خونی ماهی را به دنبال دارد.
• اسید اسکوربیک که در سبزیجات و بافت حیوانی موجود و کمبود آن باعث خونریزی بافتها می‌شود.
• ویتامین A در روغن ماهی موجود و از طریق گنجاندن پودر ماهی در جیره غذایی تأمین می‌شود.
• ویتامین D از طریـق تأثیر نور ماوراء بنفـش در پوست ماهی ساخته می‌شود و کمبود آن اختلال در فرآیند استخوان سازی را باعث می‌شود.
• ویتامین E و ویتامین K در بافت گیاهی و سبزیجات موجود و کمبود آنان باعث کم خونی و اختلال در انعقاد خون می‌گردد.

استحصال تخم و بچه ماهی

در صنعت تکثیر و پرورش آبزیان ، واژه تخم یا بچه ماهی به مراحل جوانی حیوان مورد استفاده جهت ماهی‌دار نمودن استخرهای پرورش ماهی اطلاق می‌گردد. تهیه و تأمین بچه ماهی در زمینه پرورش ماهیان تحت تأثیر وجود اختلافی مهم بین رفتار تخم ریزی گونه‌های مختلف ماهیان قرار دارد. به عبارت دیگر برخی از انواع ماهیان آب شیرین از روی میل در استخرهای پرورش ماهی تخم‌ریزی می‌کنند و تأمین تخم به راحتی صورت می‌گیرد و برخی در کارگاه تخم‌ریزی می‌کنند.

بهترین نوع ماهی شناخته شده که به سهولت در استخر تخم‌ریزی می‌نمایند ، ماهی تیلاپیا است. نوع دیگری از سیستم تکثیر ماهیانی که در آب شیرین استخرها به حد بلوغ و تخم‌ریزی و بهره‌برداری می‌رسد ماهی قزل‌آلا است. البته وجه تمایز آن با ماهیان دیگر آب شیرین ، در استفاده از استخرهای بتونی بوده که ویژه اینگونه ماهیان است. در صورت عدم استفاده از این گونه استخرها لازم است در شرایط حوضچه تخم‌ریزی ماهیان قزل‌آلای مولد از استخر برداشته و با استفاده از دست ، از طریق وارد آوردن فشار بر روی بدن ماهی تخم کشی صورت و سپس تخمهای بارور شده را به خارج از حوضچه (استخرهای غیر بتونی) هدایت کرد.

آب

منـشاء آب شـیرین جـهت پرورش ماهیان ، بارندگی است که با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی محل تغییر می‌کند. چشمه‌ها و چاهها در اثر نفوذ آب باران در زمین بوجود آمده‌اند که جهت پرورش و تکثیر ماهیان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. گاهی نیز از هرز آبهای جمع شده در زمینهای شیب‌دار با منشاء باران در تکثیر و پرورش استفاده می‌گردد. مردابها ، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها منابع ذخیره هرز آبها هستند. برای یک استخر پرورش ماهی ، نیازمند یک مقدار آب اولیه جهت آبگیری متناسب با حجم مورد نیاز استخر هستیم. مقدار آب مورد نیاز برای پرورش ماهی در آبهای شیرین از مجموع عوامل زیر تعیین می‌گردد:

• حجم استخر در شروع دوره پرورش ماهی
• تلفات نفوذی در طول دوره پرورش ماهی
• تلفات تبخیری در طول دوره پرورش ماهی

در صورتی که کل آب شیرین مورد استفاده جهت پر کردن استخر در مواقعی از سال برای تأمین آب استخر کافی نباشد، ساختن یک مخزن ذخیره آب ، پرورش دهندگان را قادر خواهد ساخت تا در مواقع پر آبی ، آب را جهت زمان خشکسالی و کم آبی ذخیره و استفاده نمایند. اگر استخر به شکل مربع مستطیل باشد با در هم ضرب کردن دو ضلع و ارتفاع کل آب مورد نیاز برآورد می‌شود. ارتـفاع × عــرض × طــول کــه تـعــیین ارتــفاع از طــریــق تـخـمین میانگین عمق آب صورت می‌گیرد که به صورت ارتفاعات مختلف سطح استخر قابل استحصال است .

کارگاههای پرورش ماهی

مدیریت اینگونه استخرها مستلزم تأمین آب کافی و هنر ایجاد شرایط مطلوب محیطی لازم برای حداکثر رشد و حداقل میزان مرگ و میر جمعیت ماهیان موجود در استخر است. ورود آب به استخر از طریق یک ورودی تحت کنترل انجام می‌گیرد که هدف از آن تأمین جریان مرتب و قابل تنظیم آب ممانعت از فرار ماهیان و جلوگیری از ورود گونه‌های نامطلوب به داخل استخر می‌باشد. ایـن آب از طـریق یـک خروجی قابل کنترل به نام مانک (Monk) از استخر خارج می‌گردد و به تولید کننده امکان می‌دهد که هر گونه لایه آب موجود

مقدمه

رده ماهیها جزء‌‌ مهره‌داران هستند. ماهیها شامل 4 رده به نامهای آکادنتووین ، پلاکودرم ، ماهیهای استخوانی و ماهیهای غضروفی هستند. رده اول و دوم به صورت فسیل هستند. ماهیهای زنده را غضروفیها و استخوانیها تشکیل می‌دهند. ارتباطی بین ماهیهای استخوانی و غضروفی از نظر منشا یا خاستگاه وجود ندارد. بطور کلی ماهیها آبزیانی هستند که بیشتر از طریق آب‌شش تنفس می‌کنند و خونسرد هستند. ماهیهای غضروفی و استخوانی از نظر ساختار سیستمها و دستگاههای بدن شباهتها و تفاوتهایی باهم دارند.

 

رده ماهیهای غضروفی

بیشتر از حدود 650 گونه زنده دارند که اندامهای حسی خوب توسعه یافته داشته و آرواره‌های قوی مجهز به دندانهای تیز ، عضلات مناسب برای شنا دارند. خوی و آلات صیادی این جانوران را به عنوان گروهی مقاوم و کاملا توسعه یافته در آبهای دنیا مشخص می‌کند. وجه مشخصه این ماهیها داشتن اسکلتی از جنس غضروف است. کوسه ماهیها و سفره ماهیها جزء این رده هستند.

ویژگیهای ماهیهای غضروفی

• بدن دوکی شکل است و این طرح بدن ، اصطحکاک جانور را با آب کمتر کرده و از فرسایش تنه می‌کاهد.
• دهان این ماهیها در سطح شکمی ناحیه سر قرار دارد. کیسه‌های بویایی وارد حفره‌های دهانی نمی‌شوند. آرواره‌های مجهز به دندانهای تیز هم دیده می‌شود.
   
• پوست از نوع فلس‌دار یا شبه پولک است و غدد مخاطی زیادی در پوست وجود دارد.
   
• جمجمه و ستون مهره‌ها تماما از جنس غضروف است.
   
• دستگاه گوارش دارای معده‌ای به شکل J بوده و روده کوتاه است.
   
• دستگاه گوارش خون بسته است. قلب دارای یک دهلیز ، یک بطن ، یک سینوس سیاهرگی و پیاز آئورتی می‌باشد. سیستم گردش خون ساده و کامل است.
   

• تنفس بوسیله 7 - 5 جفت آب شش صورت می‌گیرد که دارای شکافهای مجزایی بوده و این شکافها هم فاقد سرپوش هستند.
   
• اندامی که به نام کیسه شنا یا مثانه تنفسی خوانده می‌شود در این جانوران دیده نمی‌شود.
   
• جنس نر و ماده از هم جدا هستند. حالت تخم گذاری یا زنده زایی در اینها دیده می‌شود.

رده ماهیهای استخوانی

شاید هیچ گروهی از مهره‌داران به مانند ماهیهای استخوانی با محیط خودشان سازگاری پیدا نکرده‌اند. بطوری که این سازگاری باعث شده که این گروه در هر نوع محیط زیستی بتوانند زندگی کنند. اندازه این ماهیها از ماهیهای غضروفی کوچکتر بوده و طول بیشتر این ماهیها کمتر از یک متر است.

ویژگیهای ماهیهای استخوانی

• دارای اسکلت و جمجمه استخوانی هستند بجز ماهیهای خاویار که کم و بیش اسکلتی غضروفی دارند و اندازه بزرگی آنها هم تا 6 - 4 متر می‌رسد. تعداد مهره‌ها متعدد است.
   
• پوست دارای غدد مولد مخاط است و پولکها بسته به گونه‌های مختلف از نوع درخشان ، مدور و یا شانه‌ای هستند و بعضیها فاقد پولک هستند.
   
• انواعی از باله‌های فرد و زوج آنها دارای شعاعهای باله‌ای غضروفی یا استخوانی هستند.
   
• دهان مجهز به دندانها است. کیسه‌های بویایی جفت نیز وجود دارد.
• تنفس در اکثر آنها از راه آب ششها است که توسط کمانهای آب ششی استخوانی نگهداری می‌شوند. در تعداد دیگری از ماهیهای استخوانی تنفس هوایی هم دیده می‌شود.
   
• در این ماهیها کیسه یا مثانه شنا دیده می‌شود که تعادل ماهی را در اعماق مختلف حفظ می‌کند.
   
• جنس نر از ماده جدا است و لقاح خارجی صورت می‌گیرد و لاروها بطور واضح از افراد بالغ متفاوت هستند.

مهاجرت ماهیها

مهاجرت هولوبیوتیک

این مهاجرتها یا در دریا یا در آب شیرین صورت می‌گیرد. مثلا مهاجرت شاه ماهیها در دریاهای مختلف در ارتباط با مراحل رشد و نمو آنها مشاهده می‌شود و یا مهاجرت قزل آلاها در آبهای شیرین در فصل تولید مثل است.

مهاجرت آمفیوبیوتیک

این مهاجرتها از آب دریا به آب شیرین یا بالعکس انجام می‌شود. ماهیهای آزاد این نوع مهاجرت را از دریا به آب شیرین جهت تخم گذاری دارند و ماهیهای خاویاری نیز از این نوع مهاجرت دارند.

اين گرگ خيال انگيز
ماجراي شكارچي شگفت انگيز قاره استراليا كه منقرض شد

عطا کاليراد| نشان جزيره تاسماني که يکي از ايالات استراليا محسوب مي‌شود و در ماه مي‌1917 توسط شاه جورج پنجم تأييد شد طرح بسيار جالبي دارد؛ سپري که روي آن محصولات اصلي اين جزيره، گندم، رازک، سيب و قوچ نقش بسته‌اند و در بالاي اين سپر شيري سرخ قرار دارد. اما جالب‌ترين بخش اين نشان دو جانور عجيبي است که در دو پهلوي اين سپر قرار گرفته‌اند. روباه هستند؟... نه، صبر کنيد... . اين دم‌ها که اصلا شبيه دم روباه نيستند... . خداي من، اين نوارهاي روي پشتشان ديگر چيست؟! با يک جست‌وجوي کوتاه در اينترنت در مي‌يابيم که اين دو جانور گرگ تاسمانيند. اگر کمي کنجکاو‌تر باشيد مي‌توانيد سراغ اين جانور را در بريتانيکا بگيريد: «ثايلاسين(thylacine)، گرگ يا ببر تاسماني نيز خوانده مي‌شود. بزرگ‌ترين جانورکيسه‌دار گوشتخوار که احتمالا آخرين نمونه آن در 1936 و در اسارت از ميان رفته است، صورتي روباه مانند داشت و در شب پرندگان و والابي شکار مي‌کرد. طولش بين 100 تا 130 سانتي متر و وزنش 15 تا 30 کيلوگرم بود. رنگ پوست اين جانور قهوه‌اي مايل به زرد بود و در ناحيه پشتي بين 13 تا 19 نوار سياه داشت.» اگر حس کنجکاويتان با خواندن اين توصيف کوتاه از جانور اسرارآميزي که در نشان جزيره تاسماني جاخوش کرده فروکش کرده که هيچ، اگر نه، ادامه داستان را از دست ندهيد!